Jan Sikorski

24/05/1922 – 03/06/1946

IMIĘ:  Jan

NAZWISKO: Sikorski

IMIĘ OJCA: Franciszek

IMIĘ MATKI: Waleria

NAZWISKO RODOWE MATKI: Kwaśniewska

DATA URODZENIA: 24/05/1922

MIEJSCE URODZENIA: Bladowo k. Tucholi

DATA ŚMIERCI: 03/06/1946

MIEJSCE ŚMIERCI: Lipinki

SŁUŻBA W LASACH PAŃSTWOWYCH:

Po zakończeniu w 1936 r nauki w szkole powszechnej w Rychławie a następnie w Nowem Jan Sikorski pozostał na gospodarstwie rodziców pomagając na roli, planował też rozpoczęcie nauki w Szkole Leśnej w Margoninie – miał ją rozpocząć jesienią 1939 r. Wybuch wojny zniweczył jego plany jednak mimo to w roku 1940 podjął pracę w leśniczówce Średnik – z uwagi jednak na deklarowaną narodowość polską miał zamknięty dostęp do ważniejszych stanowisk.

W marcu 1945 r podjął starania o przyjęcie do pracy w Leśnictwie Kuźnica w Nadleśnictwie Warlubie (dzisiaj
teren Nadleśnictwa Osie). We wrześniu 1945 r. został zatrudniony na stanowisku leśniczego w Kuźnicy. Kontynuował również naukę przerwaną wybuchem wojny.

Na stanowisku leśniczego w Kuźnicy pozostał do swojej przedwczesnej śmierci w czerwcu 1946 r.

REPRESJE (WIĘZIENIA/OBOZY/INNE):

Aresztowany przez NKWD na początku marca 1945 r wraz z innymi członkami konspiracji. Uciekł z transportu deportacyjnego i powrócił do Lipinek.

SŁUŻBA WOJSKOWA LUB KONSPIRACYJNA:

Od końca 1941 r Sikorski ukrywał się w bunkrach niedaleko rodzinnego domu w rejonie Rychławy. Wkrótce dołączyli do niego podobnie jak on zagrożeni aresztowaniem koledzy z okolicznych wsi. Na początku 1942 r. jego oddział liczył już od 15 do 20 osób. Oddział ten zgłosił w tym czasie akces do Tajnej Organizacji Wojskowej „Gryf Pomorski”. Sikorski został mianowany komendantem samodzielnego rejonu Świecie i wszedł w skład Rady Naczelnej TOW „Gryf Pomorski”. Obrał sobie pseudonim „Orlicz”. Wkrótce, na
skutek wewnętrznych konfliktów w „Gryfie” przejściowo podporządkował swój oddział Tadeuszowi Trepce ps. „Tom” z organizacji Białe Orły. Zerwał z nim jednak kontakt po ujawnieniu jego zdrady. Przez kilka miesięcy pod pseudonimem „Janek” samodzielnie dowodził swoim oddziałem partyzanckim. Na przełomie lat 1942 i 1943 połączył swój oddział z Oddziałem Partyzanckim Armii Krajowej „Świerki” Stefana Gussa „Dana” i przyjął pseudonim „Wilk”.

Od wiosny 1944 r. oddział Sikorskiego – „Janka” – nazywany „Wilki” wszedł w skład zgrupowania partyzanckiego „Cisy-100”, „Bory”. Oddział ten liczył 17 osób zaś jego łączniczką była siostra Sikorskiego Władysława ps „Wanda”. „Wilki” przeprowadzały głównie akcje zaopatrzeniowe polegające m.in. na zdobywaniu broni poprzez rozbrajanie urlopowanych żołnierzy niemieckich, a także uzbrojonych członków straży leśnej m.in. z Nadleśnictwa Świt. Organizowali także akcje odwetowo-represyjne wobec Niemców odznaczających się szczególną brutalnością i okrucieństwem.

Na skutek działania konfidenta, przy pomocy którego Niemcy usiłowali rozpracować siatkę wspierającą
partyzantów, 6 stycznia 1944 r. zorganizowano obławę na dom Sikorskich. Ostrzeżeni w porę przez Janinę (siostrę Sikorskiego) przebywający w domu na jednym ze spotkań Sikorski, jego siostra Władysława, Stefan Guss ps. „Dan” i Franciszek Wojciechowski zdołali zbiec. Był to jednak koniec spokoju dla rodziny Sikorskiego. Wkrótce rozpoczęły się seryjne przeszukania domów podczas których aresztowano i przewioziono do KL Stutthof domowników. Wkrótce potem aresztowano Tadeusza Sikorskiego, brata Jana. Rodzina Sikorskich nie dała się złamać – powróciła do Rychławy po uwolnieniu w lutym 1945 r.

Po zakończeniu wojny, orientując się w nowej sytuacji politycznej Sikorski nawiązał kontakt a następnie współpracę z oddziałami partyzanckimi Władysława Chelińskiego ps. „Mały” i Zygmunta Szendzielarza ps. „Łupaszka”, które wczesną wiosną 1946 r. pojawiły się w tym rejonie. W kwietniu i maju 1946 r. partyzanci byli częstymi gośćmi leśniczówki Kuźnica, gdzie pracował leśniczy Jan Sikorski. Ruch oporu wobec rodzącej się władzy komunistycznej koncentrował się wokół osoby ks.Sylwestra Kończala, dzięki któremu Sikorski nawiązał kontakt z oddziałami „Łupaszki”.

Po serii komunistycznych prowokacji, na rozkaz komendanta Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Bydgoszczy 15 maja 1946 r. na teren powiatu świeckiego została skierowana specjalna 50-osobowa Grupa Operacyjna MO dowodzona przez ppor. Zdzisława Wizora z zadaniem likwidacji działających w tym rejonie oddziałów partyzanckich. Na miejsce stacjonowania ppor. Wizor wybrał posterunek MO w Osiu. Po kilkudniowych potyczkach z oddziałami partyzanckimi a także prób pacyfikacji oddziałów partyzanckich przez specjalną Grupą Operacyjną MO – UB (działania Grupy Operacyjnej w okolicy Osie-Tleń-Stara Rzeka nie przyniosły oczekiwanych skutków) 2 czerwca 1946 r. do Lipinek przybył oficer Wydziału Śledczego KW MO w Bydgoszczy Leon Zieliński, członek Grupy Operacyjnej. Od sekretarza PPR Michała Życzyńskiego dowiedział się o kontaktach ks. Kończala i Jana Sikorskiego z partyzantami. Urządzono zasadzkę podczas której funkcjonariusze UB weszli na zabawę, na której bawili się członkowie oddziału „Małego”. Przebywający na zabawie, biorąc żołnierzy Grupy Operacyjnej MO za partyzantów, przyznali się, gdzie i jaką przechowują broń. Kiedy zorientowano się w pomyłce, było już za późno. Cały następny dzień trwały rewizje i przeszukania. Aresztowano kilka osób, m.in. nieobecnego na zabawie leśniczego Jana Sikorskiego. Milicjanci podstępem wywabili go z leśniczówki i zawieźli do Lipinek. Pozwolono mu nawet zabrać broń. Tutaj został aresztowany i zamknięty razem z innymi. Pomimo błagań rodziny Sikorski nie został zwolniony, zaalarmowano wówczas stacjonujący nieopodal oddział Władysława Chelińskiego. Mimo, iż „Mały” posiadał tylko jeden erkaem, zdecydował się na przeprowadzenie ryzykownej akcji odbicia więźniów.

Głównego celu akcji nie udało się „Małemu” osiągnąć gdyż erkaem się zaciął i konieczne było szybkie wycofanie. Aresztowanych nie odbito, a w trakcie walki Jan Sikorski został zamordowany przez milicjantów. W walkach z partyzantami zginęło też czterech funkcjonariuszy Grupy Operacyjnej MO, w tym jej dowódca ppor. Wizor.

POSIADANE ODZNACZENIA:

POZOSTAŁE INFORMACJE:

Rodzinę Jana Sikorskiego objęły daleko idące represje. We wrześniu 1946 r. aresztowano brata Tadeusza za posiadanie broni i przynależność do nielegalnej organizacji. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Bydgoszczy 25 października został skazany na 8 lat więzienia. W tym samym miesiącu funkcjonariusze PUBP w Tucholi aresztowali starszą siostrę Władysławę za współpracę z oddziałem „Małego”. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Bydgoszczy, na sesji wyjazdowej 11 grudnia 1946 r., została skazana na 15 lat więzienia. Prokurator wnioskował o zasądzenie kary śmierci. Tadeusza zwolniono z więzienia w 1950 r., Władysławę w 1955 r. Sąd zadecydował również o konfiskacie majątku rodziny Sikorskich. W 1947 r. rodzicom Franciszkowi i Walerii odebrano ich gospodarstwo w Twardej Górze. Najmłodszej siostrze Teresie uniemożliwiano kontynuowanie nauki i podjęcie pracy. Franciszek zmarł w 1952 r. Waleria z Teresą przeniosły się do Nowego Stawu, gdzie nikt ich nie znał.

W 1958 r. w Lipinkach, w miejscu potyczki, funkcjonariuszom, którzy zginęli w walce z partyzantami, ufundowano ogromny pomnik. Do 1990 r. regularnie odbywały się przy nim uroczystości mające na celu „upamiętnienie bohaterskiej walki z reakcyjnym podziemiem i bandami”. Jeśli w ogóle mówiono o Janie Sikorskim i partyzantach, to tylko jako o bandytach. W 1996 r. zmieniono tablicę na pomniku, a naprzeciwko ustawiono symboliczny nagrobek Jana Sikorskiego.

Biogram opracowano na podstawie pracy Marzeny Kruk oraz wspomnień Teresy Czartoryskiej (Sikorskiej, siostry leśniczego) zamieszczonych w Biuletynach RDLP w Toruniu nr 2(63) 2012 oraz 3(64) 2012.