Bolesław Usow

18/07/1913 – 30/07/1954

IMIĘ:  Bolesław

NAZWISKO: Usow

IMIĘ OJCA: Jan

IMIĘ MATKI: Leokadia

NAZWISKO RODOWE MATKI: Bonewicz

DATA URODZENIA: 18/07/1913

MIEJSCE URODZENIA: Rypin, woj. kujawsko-pomorskie

DATA ŚMIERCI: 30/07/1954

MIEJSCE ŚMIERCI: Kwidzyn, woj. pomorskie

SŁUŻBA W LASACH PAŃSTWOWYCH:

Po ukończeniu Gimnazjum w Brodnicy i uzyskaniu matury Bronisław Usow podjął studia na Wydziale Leśnym Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, które ukończył w 1939 r., uzyskując dyplom inżyniera leśnika (nr 876/647) w dniu 30 stycznia 1940 r., a więc prawdopodobnie już w tajnych strukturach tej szkoły. Jeszcze przed wybuchem wojny, w maju 1939 r. podjął pracę na kontrakcie w warszawskiej Dyrekcji Lasów Państwowych w drużynie urządzeniowej. We wrześniu 1939 r. w Warszawie podczas usuwania zniszczeń wojennych spotkał kolegę ze studiów hrabiego Marka Zamojskiego, który zaproponował mu pracę przy urządzaniu lasów w dobrach Zamojskich. Bolesław Usow przyjął tę propozycję i pod koniec 1939 r. przeniósł się z matką i rodzeństwem na północną część dzisiejszego woj. podkarpackiego do Huty Krzeszowskiej, pow. Nisko, gdzie objął funkcję nadleśniczego w dobrach ordynata Zamojskiego.

Po zakończeniu działań wojennych, w początkach września 1945 r. zgłosił się w Ministerstwie Leśnictwa (wówczas jeszcze w Łodzi), skąd otrzymał skierowanie do pracy na terenie Dyrekcji Lasów Państwowych Okręgu Gdańskiego. Od 01.10.1945 r. skierowany przez Ministerstwo do pracy w Nadleśnictwie Starzyno, by ostatecznie 10.11.1945 r. rozpocząć pracę w Nadleśnictwie Kwidzyn na stanowisku nadleśniczego. Stanowisko to piastował do swojej tragicznej śmierci w 1954 r.

REPRESJE (WIĘZIENIA/OBOZY/INNE):

W lutym 1947 r. Urząd Bezpieczeństwa (UB) wpadł na trop „Konara” – Usow został aresztowany przez UB i przewieziony do więzienia w Lublinie. Jednak po dwóch tygodniach zostaje zwolniony z aresztu prawdopodobnie za sprawą Mikołaja Kunickiego (ps. „Mucha”), dowódcy polsko-sowieckiego oddziału partyzanckiego, który walczył z Bolesławem Usowem na Porytowym Wzgórzu i świadczył u władz komunistycznych za Usowem. Po wyjściu z więzienia powrócił do Kwidzyna, gdzie był inwigilowany przez UB, aż do swojej tragicznej śmierci w wypadku motocyklowym. Wypadek motocyklowy miał także wcześniej, w roku 1946.

SŁUŻBA WOJSKOWA LUB KONSPIRACYJNA:

W czasie niemieckiej okupacji działał w konspiracji i został żołnierzem Armii Krajowej. 10 września 1943 r. został aresztowany wraz z bratem Walentym w budynku Nadleśnictwa Huty Krzeszowskiej przez biłgorajskie Gestapo, które znalazło w budynku broń, amunicję, maszynę do pisania, powielacz, prasę konspiracyjną i aparat radiowy. Podczas przesłuchań w więzieniu w Biłgoraju został poddany brutalnym torturom, lecz nie wydał nikogo. Kilka dni później, 24 września 1943 r. zostaje odbity wraz z 16 więźniami z więzienia przez wspólną akcję oddziału AK „Żegoty” Tadeusza Sztumberg-Rychtera, wspieranego przez oddział „Groma” (NN) i oddział NSZ „Zęba” Leonarda Zub-Zdanowicza. Bolesław Usow wykończony torturami Gestapo musiał być wyniesiony z aresztu podczas odbicia i przejść kilkumiesięczną rekonwalescencję.

Po powrocie do zdrowia, w grudniu 1943 r. wstąpił do oddziału leśnego NOW-AK „Ojca Jana” Franciszka Przysiężniaka, działającego wówczas na dzisiejszym północnym Podkarpaciu w okolicach Lasów Janowskich. W styczniu 1944 r. został mianowany zastępcą dowódcy Franciszka Przysiężniaka. W szeregach oddziału „Ojca Jana” dowodził wieloma akcjami. W czerwcu 1944 r. zostaje wyznaczony dowódcą oddziału „Ojca Jana”, gdy Franciszek Przysiężniak udaje się na naradę dowództwa. W tym czasie oddział znajduje się w Lasach Janowskich, gdzie Niemcy rozpoczynają zacieśniać pierścień wokół nich w ramach niemieckiej akcji „Sturmwind I”, która miała na celu oczyszczenie tego terenu z licznych oddziałów partyzanckich działających w tym rejonie.

Akcja „Sturmwind I” była największą akcją przeciw partyzantom w okupowanej Polsce. W czasie jej trwania Niemcy otoczyli kilka tysięcy partyzantów NOW, AK oraz sowieckiej partyzantki i polskiej komunistycznej partyzantki z Armii Ludowej (AL). Kulminacją walki była bitwa na tzw. „Porytowym Wzgórzu” w Lasach Janowskich. W czasie tych walk dowódcy sowieckich oddziałów walczących z Niemcami zdecydowali połączyć siły wszystkich oddziałów i ze względu na znajomość terenu przez oddział „Ojca Jana” wyznaczyli Bolesława Usowa dowódcą i powierzyli mu przebicie z okrążenia, ze swoim oddziałem na czele. W ciężkich walkach stoczonych na Porytowym Wzgórzu w nocy z 14 na 15 czerwca 1944 r. Bolesławowi Usowi „Konarowi” udaje się przebić niemiecki pierścień i bezpiecznie wyprowadza wszystkich partyzantów z niemieckiego okrążenia, ratując kilka tysięcy żołnierzy wszystkich ugrupowań. Wkrótce po walkach na Porytowym Wzgórzu oddział „Ojca Jana” został rozformowany i po pojawieniu się w lipcu 1944 r. Armii Czerwonej na terenach dzisiejszego Podkarpacia, wszyscy żołnierze podziemia musieli się ukrywać przed poszukującą ich sowiecką NKWD.

POSIADANE ODZNACZENIA:

Order Virtuti Militari

POZOSTAŁE INFORMACJE:

Jako miłośnik myślistwa tworzył struktury Polskiego Związku Łowieckiego na terenie powiatu kwidzyńskiego.
Porucznik Bolesław Usow „Konar” zginął 30 lipca 1954 r. w niewyjaśnionych okolicznościach w wypadku drogowym, jadąc na motocyklu w Kwidzynie. Istnieją niepotwierdzone relacje wskazujące na udział UB w wypadku motocyklowym „Konara”. Spoczywa w rodzinnym grobie na Cmentarzu Parafialnym św. Jakuba w Toruniu.

W 1998 r. Bolesław Usow został upamiętniony tablicą na kościele Bazyliki Konkatedralnej w Stalowej Woli przez kolegów z oddziału „Ojca Jana” i członków Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Koła w Stalowej Woli.

W 2015 r. z inicjatywy kwidzyńskich leśników przed siedzibą ich nadleśnictwa stanął pomnik Bolesława Usowa. Co roku z okazji Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych składane są tu kwiaty przez pracowników Nadleśnictwa.

źródło : archiwum Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Gdańsku, strona Nadleśnictwa Kwidzyn